بررسی فرصت ها و چالش های آموزش زبان انگلیسی در ایران

چکیده مقدمه: جهانی شدن فرایند پیچیده ای است که با در برگرفتن تجارت، رسانه، ملیت، تکنولوژی، سرمایه و عقاید، تاثیر چشمگیری بر جامعه و افراد می گذارد. بنابراین ثابت ماندن در این جهان متغیر، صدمات زیادی را به جامعه و فرهنگ خودی وارد می سازد. اما، مردم جهان به یک زبان صحبت نمی کنند از این رو، باید به دنبال روش یا ابزاری برای ارتباط با مردم جهان بود. یکی ازابزارهایی که امروزه بیشتر مردم جهان برای تعامل با یکدیگر و به عنوان "رابط با جامعه بین المللی " استفاده می کنند، زبان انگلیسی است.با توجه به نتایج پژوهش های فراوان انجام شده، علی رغم همه تلاش های صورت گرفته اکثریت دانش آموزان ایرانی پس از پایان دبیرستان و دانشجویان پس از گرفتن مدرک کارشناسی حتی کارشناسی ارشد و دکترا عملاً قادر به استفاده از 4 مهارت زبان انگلیسی به طور موثر نمی باشند و تقریباً می شود گفت که کمتر کسی را می توان یافت که با آموزش در مدارس بتواند از 4 مهارت زبان انگلیسی به طور موثر استفاده نماید. بنابراین، هدف از پژوهش حاضربررسی چالش ها و مشکلات موجود درآموزش زبان انگلیسی ایران می باشد وبه دنبال بررسی آنست که با توانمند شدن دانش آموزان و دانشجویان ایرانی در زمینه زبان انگلیسی چه منافع و فرصت هایی برای آنها و کشور آنها ایجاد خواهد شد. روش ها: پژوهش حاضر، یک مطالعه ترکیبی است و شامل دو مرحله مطالعه کمی و مطالعه کیفی می باشد. مطالعه کمی به صورت توصیفی، پیمایشی و استنباطی و با مشارکت 14 نفر از اساتید زبان انگلیسی هیئت علمی دانشکده زبان های خارجی (نمونه برابر با جامعه) و 215 نفر از دانشجویان دکتری دانشگاه اصفهان که به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند انجام گرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته شامل 72 گویه با مقیاس 5 درجه ای لیکرت شامل بسیار مخالفم، مخالفم، کمی موافقم، موافقم و بسیار موافقم بود که براساس منابع مکتوب و الکترونیکی تهیه گردید و با نظر استاد راهنما و استاد مشاور به شش قسمت فرصتهای علمی-آموزشی، فرصتهای اقتصادی، فرصتهای فرهنگی- اجتماعی و چالش های آموزشی، چالش های اقتصادی، چالشهای فرهنگی- اجتماعی حیطه بندی شد. روایی پرسشنامه توسط 5 متخصص زبان انگلیسی و برنامه ریزی درسی تائید و پایایی پرسشنامه از طریق فرمول آلفای کرانباخ محاسبه گردید(95/0). برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss ویرایش 16 و آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. مطالعه کیفی به صورت هدفمند و با مشارکت 11 نفر از اساتید زبانی که تجربه حداقل 6 ماه زندگی در خارج از کشور را داشتند و10 نفراز دانشجویان دکتری دانشگاه اصفهان انجام گردید. روش گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. تحلیل داده های کیفی با متد تحلیل محتوای موضوعی که مراحل آن عبارت بود از خواندن متن مصاحبه ها، استخراج جملات معنی دار، کدگذاری، طبقه بندی کدها، نام گذاری طبقه ها و مشخص کردن رابطه بین طبقه ها انجام گردید. داده های دو مطالعه کمی و کیفی به صورت جداگانه و مستقل گردآوری و تحلیل شد و در قسمت بحث تا حد امکان با یکدیگر ادغام شدند. نتایج: بر اساس نتایج تحلیل کمی، اولویت اول فرصت های علمی – آموزشی از نظر اساتید با میانگین 42/4 و از نظر دانشجویان با میانگین 60/4 به گویه " دسترسی به منابع دست اول و به روز علمی" اختصاص یافت. اولویت اول فرصت های اقتصادی از نظر اساتید با میانگین 28/4 به گویه " توسعه صنعت توریسم" و از نظر دانشجویان با میانگین 10/4 به گویه " کاهش هزینه های مربوط به ترجمه کتبی و شفاهی" اختصاص یافت. اولویت اول فرصت های فرهنگی- اجتماعی از نظر اساتید با میانگین 78/4 به گویه " نزدیک شدن فرهنگ ها" و از نظر دانشجویان با میانگین 38/4 به گویه " فراهم شدن امکان توسعه it " اختصاص یافت. در مورد چالش های آموزشی، اولویت اول از نظر اساتید با میانگین 28/4 به گویه " عدم وجود هدفگذاری و برنامه ریزی مناسب در زمینه آموزش زبان انگلیسی" و از نظر دانشجویان با میانگین 61/4 به گویه " ارزشیابی زبان بر اساس قواعد گرامری( و نه چهار مهارت گوش دادن، صحبت کردن، نوشتن و خواندن )" اختصاص یافت. در چالش های اقتصادی، اولویت اول از نظر اساتید با میانگین 85/3 به گویه "مشکل تامین هزینه های مربوط به تهیه آزمایشگاه زبان، وسایل دیداری – شنیداری و ..." و از نظر دانشجویان با میانگین 4 به گویه " مشکلات مالی مربوط به تامین هزینه شهریه کلاسهای فوق برنامه یادگیری زبان توسط خانواده ها " اختصاص یافت. در چالش های فرهنگی - اجتماعی، اولویت اول از نظر اساتید با میانگین 14/4 مربوط به گویه "به کار نبردن زبان انگلیسی در زندگی روزمره" و از نظر دانشجویان با میانگین 18/4 مربوط به گویه " عدم وجود سیاستگذاری مناسب برای آموزش زبان و تثبیت آن" بود نتایج آزمون t حاکی از آن بود که تفاوت میان نظرات مردان و زنان، تنها در مورد چالش های اقتصادی معنادار می باشد(p= 0/037). . همچنین نتایج نشان داد که میان نظرات رشته های علوم اتسانی، علوم پایه و فنی –مهندسی در مورد فرصت ها و چالش ها، تفاوت معناداری وجود ندارد و میان نظرات اساتید و دانشجویان در مورد انواع فرصت ها و چالش ها، تفاوت معناداری وجود نداشت. در تحلیل مصاحبه ها،در نهایت 500کد باقی ماند و 45 طبقه و72 زیر طبقه نهایی بدست آمد . تم های اصلی شامل فرصت های علمی- آموزشی، فرصت های اقتصادی، فرصت های فرهنگی – اجتماعی، چالش های آموزشی، چالش های اقتصادی و چالش های فرهنگی – اجتماعی بود. نتیجه گیری: با وجود سیاستگذاری و هدفگذاری مناسب موجود در سند چشم انداز 20 ساله، با برنامه ریزی مناسب در سطح آموزش و پرورش و آموزش عالی همچون شروع آموزش از ابتدایی، به کاربردن زبان انگلیسی در زندگی روزمره، فرهنگسازی در جهت استفاده صحیح از زبان انگلیسی و ...؛ بودجه اختصاص یافته در این زمینه در جهت مناسب استفاده خواهد شد و نه تنها اهداف سند چشم انداز 20 ساله همچون کسب رتبه اول علمی و اقتصادی در سطح منطقه و حتی جهان تحقق خواهد یافت ، بلکه ارتباطات جهانی میان ایران و سایر کشورها نه فقط در سطح مسئولین و افراد تحصیل کرده؛ بلکه برای تمام اقشار جامعه تسهیل خواهد شد.